1976 – 2016
Σε γενικές γραμμές
Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη Ο Χριστός ξανασταυρώνεται μεταφέρθηκε μόνο δύο φορές στην μικρή και τη μεγάλη οθόνη. Η πρώτη ήταν το 1957 από τον Ζυλ Ντασέν με τον τίτλο Εκείνος που έπρεπε να πεθάνει (Ο Χριστός ξανασταυρώνεται), διασκευασμένη ταινία γυρισμένη στην Κριτσά του Λασιθίου. Η δεύτερη φορά ήταν μετά από 18 χρόνια για την τηλεόραση του ΕΙΡΤ (μετέπειτα ΕΡΤ) από τον καταξιωμένο και υποψήφιο για όσκαρ σκηνοθέτη Βασίλη Γεωργιάδη και που έμελλε να γίνει μια από τις πιο ιστορικές τηλεοπτικές σειρές που παρακολούθησε το κοινό τη δεκαετία του ’70, όταν η τηλεόραση είχε μπει πλέον στα σπίτια των περισσότερων Ελλήνων. Φέτος συμπληρώνονται 40 ολόκληρα χρόνια από τη σεζόν 1975 – 1976, όταν προβλήθηκε για πρώτη φορά στο ΕΙΡΤ και στη συνέχεια ΕΡΤ και καθήλωσε το κοινό κάνοντας 80% τηλεθέαση, ποσοστό πρωτόγνωρο για εκείνη την εποχή, σε 50 επεισόδια την πιστή απόδοση του έργου του Καζαντζάκη όπως ήταν στο βιβλίο του.
Το ξεκίνημα και η υλοποίηση του έργου
Οι παραγωγοί Γιώργος κι Ελβίρα Ράλλη που ηγούνται της «Αστήρ TV», σκέφτονται να μεταφέρουν στη μικρή οθόνη το μνημειώδες μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», με σκοπό να φέρουν σε επαφή το ευρύ κοινό με την ελληνική λογοτεχνία. Η ιδέα τους σιγά-σιγά μετουσιώνεται σε πράξη, αφού τη σκηνοθεσία αναλαμβάνει ο δις υποψήφιος για Όσκαρ Βασίλης Γεωργιάδης (με τηλεοπτικό διευθυντή τον Κώστα Λυχναρά, που αρχικά σκηνοθετούσε από κοινού με τον Γεωργιάδη), τη διασκευή ο Γεράσιμος Σταύρου (πρόλαβε μόνο τα πρώτα δυο επεισόδια, καθώς έφυγε από τη ζωή και το έργο του ανέλαβε ο Νότης Περγιάλης) και το καστ αποτελείται από κορυφαίους πρωταγωνιστές.
Το σχέδιο της εταιρείας παραγωγής, εγκρίθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο του τότε ΕΙΡΤ τον Ιανουάριο του 1975 και αμέσως, άρχισε η επιλογή των ηθοποιών που θα ενσάρκωναν τους χαρακτήρες που “έπλασε” ο Καζαντζάκης.
Στις 5 Ιουνίου 1975 προβάλλεται από το ΕΙΡΤ (που λίγους μήνες αργότερα θα μετονομαστεί σε ΕΡΤ) το πρώτο από τα συνολικά 50 επεισόδια μιας μυθικής τηλεοπτικής σειράς, που εξ αρχής καθήλωσε το πανελλήνιο, αλλά και προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις, κυρίως στις τάξεις της Εκκλησίας. Όταν θα ολοκληρωθεί στις 11 Ιουνίου 1976, τίποτε πια στην ελληνική τηλεόραση δε θα είναι το ίδιο
Υπόθεση της σειράς
Η υπόθεση της σειράς εκτυλίσσεται στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας και πιο συγκεκριμένα στο χωριό Λυκόβρυση το 1921. Οι κάτοικοι του είχαν ένα παλιό έθιμο, κάθε 7 χρόνια έκαναν την αναπαράσταση των Παθών του Χριστού και έπρεπε να διαλέξουν μερικούς από τους άνδρες του χωριού που θα υποδύονταν τους Αποστόλους και έναν που θα υποδυόταν τον Χριστό. Μαζεύονται οι δημογέροντες του χωριού και αποφασίζουν σε ποιους θα αναθέσουν τους ρόλους. Οι δημογέροντες είναι ο παπα-Γρηγόρης, ο γερο-Λαδάς, ο άρχοντας Πατριαρχέας, ο καπετάνιος και ο δάσκαλος του χωριού που είναι αδελφός του παπα-Γρηγόρη. Οι δημογέροντες αποφασίζουν να δώσουν το ρόλο του Ιωάννη στο γιο του Πατριαρχέα, τον Μιχελή, το ρόλο του Πέτρου στο Γιαννακό, το ρόλο της Μαγδαληνής στην Κατερίνα, την πόρνη του χωριού, το ρόλο του Ιούδα στον Παναγιώταρο και τέλος το ρόλο του Χριστού στον πιο αθώο που δεν ήταν άλλος από τον βοσκό των προβάτων του Πατριαρχέα, το Μανωλιό.
Στη συνέχεια, καταφθάνουν πρόσφυγες από κάποιο μακρινό χωριό που λεηλάτησαν οι Τούρκοι και προσπαθούν να βρουν κάποιο μέρος να εγκατασταθούν με όσα πολύτιμα πράγματα κατάφεραν να πάρουν μαζί τους.
Επικεφαλής τους είναι ένας πράος, δυναμικός με ψυχή αντάρτη ιερέας, ο παπα-Φώτης. Δυστυχώς οι κάτοικοι της Λυκόβρυσης τους έδιωξαν παρακινούμενοι από τον παπα-Γρηγόρη να μην τους αφήσουν να μείνουν επειδή τάχα διαπίστωσε ότι μία από τις γυναίκες των προσφύγων έχει χολέρα. Ο Μανωλιός, όμως, με τον Γιαννακό, το Μιχελή και τους άλλους “απόστολους” τους λένε να πάνε στη Σαρακίνα όπου και υπάρχουν κάτι σπηλιές έτσι ώστε να μείνουν εκεί.
Κατά τη διάρκεια της σειράς γίνονται πάρα πολλά γεγονότα, περιληπτικά είναι τα εξής: Η διάλυση του αρραβώνα του Μανωλιού με τη Λενιώ, το μεγάλο μίσος του Παναγιώταρου για το Μανωλιό επειδή πιστεύει ότι ξελόγιασε την Κατερίνα για την οποία είχε σφοδρό πάθος, το Γιουσουφάκι δολοφονείται από τον σεΐζη και ο αγάς θεωρεί ενόχους τους Λυκοβρυσιώτες, οι πρόσφυγες στη Σαρακίνα δυσκολεύονται να επιβιώσουν, αλλά ο Μιχελής μετά το θάνατο του πατέρα του τους δίνει τα χωράφια του. Ο Παναγιώταρος γίνεται σεΐζης και παρακολουθεί κάθε κίνηση και το τι γίνεται στη Σαρακίνα, ο Μανωλιός είναι μαζί με τους πρόσφυγες, μαζί του και ο Γιαννακός, η συμπλοκή των Λυκοβρυσιωτών και των προσφύγων δίνει στον Παναγιώταρο την ευκαιρία να ξεσπάσει όλο του το μίσος στο Μανωλιό, οι πρόσφυγες κατεβαίνουν στο χωριό, ο Μανωλιός συλλαμβάνεται και εκτελείται έξω από τον περίβολο της εκκλησίας από τον Παναγιώταρο και μερικούς άλλους και θάβεται από τους Σαρακινιώτες στη σπηλιά που είχαν βρει καταφύγιο, καθώς οι ίδιοι αποφάσισαν να βρουν αλλού τόπο να εγκατασταθούν. Το βράδυ εκείνο, Σάββατο της Αναστάσεως, ενώ οι Σαρακινιώτες αναχωρούν για άλλο τόπο, οι Τούρκοι μπαίνουν στη Λυκόβρυση την καταστρέφουν και αρχίζουν να σφάζουν τους κατοίκους της, ενώ ο Παναγιώταρος βλέποντας πως με τη δολοφονία του Μανωλιού δεν ησυχάζει, αυτοκτονεί. Ο Μιχελής είναι ο μόνος που μένει πίσω, κλεισμένος στις σπηλιές της Σαρακίνας.
Το νόημα του έργου και επιπλέον πληροφορίες για το σήριαλ
Ο Καζαντζάκης με αυτό το μυθιστόρημα, ουσιαστικά περιγράφει τη ζωή του Χριστού όπως τη γνωρίζουμε από το Ευαγγέλιο, μεταφέροντάς την απλώς σ’ ένα χωριό της Ανατολής. Εκεί, όπου ζει και βασιλεύει η απληστία των δημογερόντων, που τα έχουν κάνει «πλακάκια» με τον Αγά και την τουρκική εξουσία, για να μην έχουν προβλήματα. Μιλά για την αδικία, τη φτώχεια, τον κατατρεγμό και τη δουλοπρέπεια που προσπάθησε να πολεμήσει κι ο ίδιος ο Χριστός, ο οποίος είναι στο πρόσωπο του Μανωλιού.
Η σειρά αυτή ήταν εξαιρετικά ακριβή για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, αφού το κάθε επεισόδιο κόστιζε 350.000 δραχμές. Για τις ανάγκες της σειράς στήθηκε ένα ολόκληρο χωριό έξω από το στούντιο χωριό σ’ ένα χώρο στον Παράδεισο Αμαρουσίου, δίπλα από το στούντιο ΑΤΑ, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.
Το 1982 ήταν η χρονιά που ο Χριστός ξανασταυρώνεται προβλήθηκε για πρώτη φορά σε επανάληψη, όχι όμως όλα τα επεισόδια που ήταν 50 στο σύνολο, αλλά <<συρρικνωμένη>> σε μόλις 18 επεισόδια. Ο λόγος ήταν ότι με την <<αλλαγή>> του ΠΑΣΟΚ προέκυψε ένα «κενό» 18 ωρών στο πρόγραμμα της ΕΡΤ κι έτσι, ζητήθηκε από το Βασίλη Γεωργιάδη να μοντάρει τα 50 επεισόδια σε 18 για να το καλυφθεί, ενώ το υπόλοιπο υλικό πετάχτηκε σύμφωνα με έναν από τους συντελεστές της παραγωγής.
Γιώργος Λινοξυλάκης
Πηγές: www.mixanitouxronou.gr
